Jakość powietrza w szpitalach.

Spis treści (kliknij, aby przejść do sekcji):

1. Wprowadzenie

2. Klimat wewnętrzny w szpitalach

3. Działania wyprzedzające i monitoring trendów

4. Skuteczne monitorowanie i interpretacja danych

5. Punkty odniesienia i wnioski

Jakość powietrza w szpitalach – dlaczego monitoring jest kluczowy

Zrozumienie jakości powietrza w pomieszczeniach uznaje się w szpitalach za jeden z kluczowych warunków poprawy zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów oraz personelu. Zaawansowany monitoring umożliwia szybkie wykrywanie problemów i podejmowanie działań zapobiegawczych.

W 2024 roku opublikowano badanie naukowe wskazujące, że narażenie na zanieczyszczenie powietrza wiąże się ze zwiększonym ryzykiem hospitalizacji z powodu chorób psychicznych oraz schorzeń somatycznych. Analizowano hospitalizacje m.in. z przyczyn kardiologicznych, oddechowych i zakaźnych. Wykazano, że skumulowane narażenie na dwutlenek azotu (NO₂), pył zawieszony PM10 (cząstki o średnicy do 10 µm) oraz PM2,5 (do 2,5 µm) koreluje z wyższą częstością hospitalizacji z różnych przyczyn.

Klimat wewnętrzny w szpitalach

Utrzymanie dobrej jakości powietrza w pomieszczeniach jest wyzwaniem. Każdego dnia przez oddziały przewija się wiele osób o zróżnicowanym stanie zdrowia, co sprzyja wprowadzaniu do środowiska nowych zanieczyszczeń biologicznych. Część substancji, np. tlenek węgla (CO), jest bezbarwny i bezwonny, przez co bez specjalistycznych czujników nie daje się wykryć. Brak widocznych oznak zagrożenia może obniżać poczucie pilności reakcji, mimo że ryzyko pozostaje realne.

W praktyce kadra zarządzająca placówkami często monitoruje jedynie stężenie dwutlenku węgla (CO₂) jako wskaźnik wentylacji, pomijając inne zanieczyszczenia. Jest to niewystarczające. Podwyższone stężenia NO₂, wynikające np. z intensywnego ruchu w rejonie szpitala lub z nieoptymalnie działających systemów wentylacji i klimatyzacji, sprzyjają stanom zapalnym dróg oddechowych i długofalowemu pogorszeniu ich funkcji. Szczególnie narażone są dzieci oraz osoby z chorobami układu oddechowego – u nich niska jakość powietrza nasila objawy.

Działania wyprzedzające i monitoring trendów

W dynamicznym środowisku szpitalnym nie zaleca się wyłącznie reakcji „po fakcie”. Konieczne jest podejście proaktywne: stałe śledzenie poziomów i trendów zanieczyszczeń, identyfikacja stref podwyższonego ryzyka oraz zapobieganie kumulacji szkodliwych substancji. Dane powinny być gromadzone w różnych strefach (np. oddziały, izolatki, intensywna terapia, poczekalnie), aby uzyskać pełny obraz sytuacji i wprowadzać korekty zanim zostaną przekroczone progi alarmowe.

Skuteczne monitorowanie i interpretacja danych

Skuteczny nadzór umożliwiają czujniki i systemy monitorowania środowiska wewnętrznego, które rejestrują m.in. temperaturę, wilgotność względną, stężenie CO₂ oraz lotne związki organiczne (LZO). Zebrane w czasie rzeczywistym informacje pozwalają ocenić, czy pomieszczenia są właściwie wentylowane i czy konieczne jest wprowadzenie zmian organizacyjnych lub technicznych (np. regulacja wydajności wentylacji, wprowadzenie filtracji, zmiana organizacji ruchu pacjentów).

Punkty odniesienia i wnioski

Aby dane pomiarowe były użyteczne, należy wyznaczyć punkty odniesienia dla poszczególnych stref i parametrów. Pozwala to formułować mierzalne cele, monitorować postępy w dłuższym horyzoncie czasu oraz weryfikować zgodność z wymaganiami prawnymi i wewnętrznymi standardami placówki. Połączenie danych o warunkach środowiskowych z informacją o obłożeniu pomieszczeń umożliwia bardziej kompleksowe zarządzanie jakością powietrza: pomaga ograniczać ryzyko zakażeń, poprawia komfort pacjentów i personelu oraz sprzyja efektywnemu wykorzystaniu przestrzeni klinicznej.

Powietrze w pomieszczeniach ma istotny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Ochrona pacjentów i personelu wymaga filtrowania szkodliwych zanieczyszczeń, ale skuteczne działania są możliwe dopiero po zrozumieniu stanu wyjściowego i bieżących trendów. Dlatego niezbędne jest wdrożenie stałego monitoringu, wyznaczenie punktów odniesienia oraz prowadzenie proaktywnych działań korygujących w całej placówce.