Centrala wentylacyjna – rozwiązanie morskie. Na co trzeba zwracać uwagę?

Wentylacja to jeden z fundamentalnych elementów infrastruktury każdego obiektu – zarówno w kontekście zapewnienia komfortu użytkownikom, jak i bezpieczeństwa technologicznego. Jej rola nie ogranicza się jedynie do dostarczania świeżego powietrza i usuwania zużytego – nowoczesne systemy wentylacyjne są odpowiedzialne za utrzymanie właściwego poziomu wilgotności, temperatury, czystości powietrza oraz za ochronę przed zanieczyszczeniami mechanicznymi, chemicznymi czy biologicznymi. To wszystko sprawia, że wentylacja jest dziś nieodzownym elementem każdego budynku: mieszkalnego, biurowego, przemysłowego, a także – co szczególnie istotne w tym kontekście – morskiego. W przypadku obiektów znajdujących się na morzu, takich jak statki towarowe i pasażerskie, platformy wiertnicze, jednostki wojskowe, pływające elektrownie czy terminale offshore, wentylacja nabiera jeszcze większego znaczenia. To nie tylko kwestia komfortu pracy i przebywania na pokładzie – od prawidłowo zaprojektowanego i działającego systemu wentylacyjnego zależy bowiem funkcjonowanie krytycznych systemów technicznych, bezpieczeństwo ludzi oraz długowieczność infrastruktury technicznej.

Środowisko morskie jest jednym z najbardziej wymagających, jeśli chodzi o eksploatację jakichkolwiek systemów technicznych. Cechuje się ono bardzo wysoką wilgotnością względną, stale obecnym aerozolem solnym, ekstremalnymi temperaturami (zarówno niskimi, jak i wysokimi, w zależności od strefy klimatycznej), a także dużymi wahaniami ciśnienia atmosferycznego i silnymi wibracjami wynikającymi z ruchu jednostki w warunkach morskich. Te czynniki mają destrukcyjny wpływ na tradycyjne urządzenia HVAC i w krótkim czasie prowadzą do ich uszkodzenia, jeśli nie zostały one odpowiednio zabezpieczone i przystosowane do tak agresywnych warunków pracy. Dlatego też centrale wentylacyjne przeznaczone do zastosowań morskich muszą być projektowane od podstaw z myślą o odporności na korozję, niezawodności w warunkach wysokiej wilgotności, łatwej konserwacji oraz elastycznym działaniu przy zmiennym obciążeniu. Równie istotna jest zgodność z rygorystycznymi przepisami międzynarodowymi dotyczącymi bezpieczeństwa i jakości – takimi jak konwencja SOLAS, wytyczne IMO czy normy klasyfikacyjne DNV, ABS czy Bureau Veritas.

Czym jest morska centrala wentylacyjna?

Centrala wentylacyjna to urządzenie służące do wymiany powietrza – jego nawiewu i wywiewu – w sposób kontrolowany i zoptymalizowany pod kątem warunków wewnętrznych. W rozwiązaniach morskich, centrale te pełnią kluczową rolę w utrzymaniu odpowiedniego mikroklimatu wewnątrz jednostki, zapewniając:

doprowadzenie świeżego powietrza do pomieszczeń technicznych i mieszkalnych,
usuwanie powietrza zużytego i wilgotnego,
oczyszczanie powietrza z soli, pyłów i zanieczyszczeń,
kontrolę temperatury i wilgotności,
ochronę przed kondensacją oraz korozją.

Morskie centrale wentylacyjne projektowane są z uwzględnieniem warunków eksploatacyjnych jednostki pływającej, które różnią się diametralnie od lądowych instalacji HVAC (Heating, Ventilation, Air Conditioning).

2. Specyfika środowiska morskiego – wyzwania dla wentylacji

Zanim wybierzemy odpowiednią centralę wentylacyjną do zastosowania morskiego, warto zrozumieć specyficzne zagrożenia i warunki pracy urządzenia:

a) Wysoka wilgotność i zasolenie powietrza-
Na morzu powietrze zawiera dużą ilość drobinek soli, co przyczynia się do przyspieszonego procesu korozji. Dodatkowo wysoka wilgotność stanowi poważne zagrożenie dla elementów elektronicznych, izolacji termicznej oraz materiałów konstrukcyjnych. Obudowy central wentylacyjnych muszą być odporne na korozję – zaleca się stosowanie stali nierdzewnej lub aluminium anodowanego. Wewnętrzne powierzchnie kanałów wentylacyjnych powinny być zabezpieczone powłokami antykorozyjnymi klasy C5-M zgodnie z normą ISO 12944.

b) Wibracje i przeciążenia-
Statek czy platforma stale podlega drganiom oraz przechyłom, co może prowadzić do luzowania połączeń i przedwczesnego zużycia elementów mechanicznych. Centrale wentylacyjne muszą być wyposażone w systemy tłumienia drgań, elastyczne mocowania oraz specjalnie zabezpieczone wentylatory i łożyska. Komponenty elektryczne powinny mieć wzmocnione zabezpieczenia przed odrywaniem się przewodów czy złączy.

c) Ograniczona przestrzeń i dostępność serwisowa-
W przypadku statków handlowych, jednostek wojskowych czy offshore, dostęp do pomieszczeń technicznych jest często ograniczony. Centrale powinny być modułowe i kompaktowe, z możliwością serwisowania od jednej strony (wersja "single-side service"). Projekt instalacji musi uwzględniać szybki dostęp do filtrów, silników i wymienników ciepła.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze morskiej centrali wentylacyjnej?

a) Certyfikaty i zgodność z normami-
Systemy HVAC dla jednostek morskich muszą spełniać określone normy międzynarodowe, w tym:

IMO (Międzynarodowa Organizacja Morska),
SOLAS (Safety of Life at Sea),
IACS (International Association of Classification Societies),
EN 1886 (dotycząca klasyfikacji obudów central wentylacyjnych),
normy klasyfikacyjne towarzystw takich jak DNV, ABS, Lloyd’s Register czy Bureau Veritas.

Wybierając centralę, należy upewnić się, że posiada odpowiednie certyfikaty, a także że producent ma doświadczenie w dostarczaniu urządzeń dla przemysłu morskiego.

b) Odporność na warunki atmosferyczne-
Centrale montowane na zewnątrz muszą być odporne na:

działanie promieni UV,
opady atmosferyczne,
zasolone powietrze,
silny wiatr i obciążenia śniegiem (jeśli dotyczy jednostek arktycznych).

Zaleca się, aby centrale miały obudowy o stopniu szczelności IP54 lub wyższym, a wszystkie przepusty były odpowiednio uszczelnione.

c) Systemy odzysku ciepła-
Ze względu na energooszczędność oraz ograniczoną ilość paliwa, istotne jest stosowanie systemów odzysku ciepła – np. rekuperatorów płytowych lub obrotowych.

Jednak w środowisku morskim systemy te muszą być:

łatwe do czyszczenia,
odporne na korozję,
szczelne (aby nie mieszać powietrza wywiewanego i nawiewanego – ważne np. na statkach medycznych).

d) Filtracja powietrza-
Systemy filtracji w morskich centralach muszą eliminować nie tylko kurz i zanieczyszczenia mechaniczne, ale przede wszystkim aerozol solny, który może być szkodliwy dla sprzętu i ludzi. Zaleca się zastosowanie filtrów co najmniej klasy ePM1 55-80% zgodnie z normą ISO 16890, z możliwością dodania filtrów z węglem aktywnym (usuwanie zapachów, gazów przemysłowych).

e) Automatyka i systemy sterowania-
Na statkach kluczowa jest możliwość integracji centrali wentylacyjnej z systemem zarządzania budynkiem (BMS), a także funkcje:

zdalnego monitoringu,
automatycznego dostosowania wydajności do warunków zewnętrznych i potrzeb załogi,
alarmów awarii i powiadomień konserwacyjnych.

Eksploatacja i konserwacja w warunkach morskich

a) Regularne przeglądy i czyszczenie-
W środowisku morskim zaleca się częstsze przeglądy niż na lądzie – minimum co 3 miesiące. Konieczne jest:

czyszczenie wymienników,
wymiana lub czyszczenie filtrów,
kontrola stanu łożysk i pasków napędowych,
inspekcja powłok antykorozyjnych.

b) Magazynowanie części zamiennych-
Ze względu na trudność z dostępem do serwisu w trakcie rejsu, istotne jest zaopatrzenie się w części zamienne jeszcze przed wypłynięciem, w tym:

zestawy filtrów,
paski klinowe,
uszczelki i łożyska,
elementy elektroniki (czujniki, sterowniki).

Pzykładowe zastosowania central wentylacyjnych w środowisku morskim

Statki handlowe – wentylacja kabin załogi, maszynowni, kuchni, ładowni.
Platformy wiertnicze – wentylacja techniczna z rekuperacją, systemy nadciśnieniowe.
Statki pasażerskie – wysoki standard komfortu klimatycznego w kajutach i przestrzeniach publicznych.
Jednostki wojskowe – systemy przystosowane do działania w trybie CBRN (ochrona przed zagrożeniami chemicznymi, biologicznymi i radiologicznymi).
Porty i terminale morskie – wentylacja kontenerów chłodniczych, stref rozładunku, pomieszczeń operatorów.

Podsumowanie

Centrale wentylacyjne w wersji morskiej to wysoce specjalistyczne urządzenia, które muszą sprostać ekstremalnym warunkom eksploatacyjnym. Ich projektowanie, dobór i eksploatacja wymagają nie tylko wiedzy technicznej, ale i zrozumienia realiów pracy na morzu. Kluczowe kwestie, na które należy zwrócić uwagę to: odporność na korozję, kompaktowość, certyfikaty zgodności z normami morskimi, odpowiednia filtracja, systemy odzysku ciepła, oraz automatyka dostosowana do zdalnego sterowania. Wybór odpowiedniego producenta, który specjalizuje się w dostarczaniu rozwiązań HVAC dla przemysłu morskiego, to inwestycja w bezpieczeństwo, komfort i bezawaryjne funkcjonowanie jednostki przez wiele lat.

Centrala wentylacyjna – rozwiązanie morskie. Na co trzeba zwracać uwagę?

wentylacje.pl